Đạo đức trong phát triển phần mềm

I.MỞ ĐẦU

Nghề lập trình hay bất cứ nghề nào cũng cần có quy tắc đạo đức:

Chúng ta cần biết một điều đương nhiên là: Làm gì làm hay ở đâu thì cũng phải tuân thủ theo các quy định.
Ngoài quy định chung được đưa ra bởi tổ chức, hầu hết các ngành nghề đều có bộ quy tắc về đạo đức nghề nghiệp mà không phụ thuộc vào việc học, đang làm trong cơ quan hay công ty nào.
Nghề lập trình, hay kỹ thuật phần mền cũng không ngoại lệ. không phải chỉ bởi là mặc định, mà vì ảnh hưởng ngày càng lớn của các hệ thống phần mền với cuộc sống.

Ngày nay máy tính có vai trò trung tâm và ngày càng tăng trong thương mại, công nghiệp, chính phủ, y tế, giáo dục, giải trí và xã hội nói chung. Kỹ sư phần mềm là những người đóng góp bằng cách tham gia trực tiếp hoặc bằng cách giảng dạy, vào việc phân tích, đặc tả, thiết kế, phát triển, chứng nhận, bảo trì và thử nghiệm hệ thống phần mềm.
Do vai trò của các kỹ sư phần mềm trong việc phát triển hệ thống phần mềm, các kỹ sư phần mềm có những cơ hội để làm điều tốt hoặc gây hại cho cộng đồng, hoặc khiến người khác làm điều tốt hoặc gây hại hoặc ảnh hưởng đến người khác.

Những ảnh hưởng và hậu quả của sản phẩm mà kỹ sư lập trình tạo ra lập trong cuộc sống:

Trước hết chúng ta cần biết những ảnh hưởng của hệ thống phần mền trong cuộc sống.
Tại Việt Nam thì không phải phần mền nào trong cuộc sống đều cũng toàn diện so với các nước phát triển khác. Chắc mọi người đều đã từng gặp phải những vẫn đề, những trãi nghiệm không quá vui vẻ:
Ví dụ như là:

• Không thể thực hiện giao dịch ngân hàng khi hệ thống đang lỗi
• Không thể tiếp tiếp tục công việc khi phần mền gặp vấn đề
• Không thể đóng học phí khi máy tính bị treo
• Không đăng ký môn học được thi hệ thống quá tải

Chưa kể là nếu những hệ thống quản lý tài chính, chứng khoán, quân sự, giao thông,.. bị dừng thị hậu quả thật sự khó lường.
Tất cả đều là kết quả của hệ thống hạ tầng phần cứng và phần mền đã được lập trình, không ai khác đó là những kỹ sư phần mền hay lập trình viên.


Đó chỉ là những vấn đề thường thấy tiếp theo ta lượt qua những hậu quả những thiệt hại mà giả sử hình dung tôi cũng không dám nghĩ:

• Một phần mềm chẩn đoán hay phẫu thuật có sai số quá lớn, dẫn tới việc phán đoán nhầm bệnh hoặc phẫu thuật sai bộ phận, thậm chí sẽ dẫn tới chết người
• Lỗi tại hệ thống ngân hàng khiến các tài khoản mất hết tiền
• Sai số trong xử lý chứng khoán, dù chỉ chênh lệch 0,00001 đi chăng nữa, nhưng với lượng giao dịch hàng tỷ $ và lặp lại trong mỗi giao dịch thì hậu quả cũng thật khủng khiếp
• Những phần mềm lái tàu hay xe tự động, nếu sai gây tai nạn thì hậu quả ra sao?
• Một mã độc cố tình chèn vào phần mềm đánh cắp dữ liệu hay tiền bạc

Vì vậy, với nghề lập trình viên, đặc biệt đối với các kỹ sư phầm mền khi công nghệ ngày càng phát triển, đạo đức của ngành nghề này càng phải được chú trọng, yêu cầu càng phải cao, đồng thời cần phổ biến rộng rãi hơn nữa để mọi người hiểu được tầm quan trọng cũng như có nhận thức đúng đắn để tuân thủ.

II NỘI DUNG CHÍNH

Quy tắc đạo đức trong phát triển phần mềm

Để đảm bảo rằng năng lực của họ sẽ được sử dụng cho mục đích tốt nhất có thể, các kỹ sư phần mềm phải cam kết làm cho kỹ thuật phần mềm trở thành một nghề có lợi và được tôn trọng. Theo cam kết đó, các kỹ sư phần mềm phải tuân thủ Quy tắc đạo đức và thực hành nghề nghiệp.
Bộ quy tắc gồm có tám Nguyên tắc liên quan đến hành vi và quyết định của các kỹ sư phần mềm chuyên nghiệp. Bao gồm các nhà thực hành, nhà giáo dục, nhà quản lý, người giám sát và nhà hoạch định chính sách, cũng như các học viên và sinh viên chuyên nghiệp.

Các nguyên tắt áp dụng cho các cá nhân, nhóm và tổ chức tham gia. Các điều khoản của mỗi nguyên tắc là một số nghĩa vụ. Những nghĩa vụ này được đúc kết từ con người của kỹ sư phần mềm, trong sự quan tâm đặc biệt đối với những người bị ảnh hưởng bởi công việc của kỹ sư phần mềm và các yếu tố độc đáo của việc thực hành kỹ thuật phần mềm. Bộ luật quy định đây là nghĩa vụ của bất kỳ ai có nguyện vọng trở thành kỹ sư phần mềm.
Quy tắc không phải là một quy tắc cứng nhắc. Trong một số tình huống, các tiêu chuẩn có thể mâu thuẫn với nhau hoặc với các tác động từ bên ngoài. Những tình huống này đòi hỏi kỹ sư phần mềm phải sử dụng phán đoán để đưa ra cách giải quyết phù hợp nhất với tinh thần của quy tắc đạo đức và thực hành nghề nghiệp, tùy theo hoàn cảnh mà có cách giải quyết tốt nhất.

Đôi khi ta cảm thấy căng thẳng về đạo đức, nhưng chúng ta có thể được giải quyết tốt nhất bằng cách cân nhắc chu đáo các nguyên tắc cơ bản, thay vì dựa vào các quy định chi tiết một cách mù quáng và cứng nhắc. Những Nguyên tắc này sẽ giúp các kỹ sư phần mềm xem xét đồng nghiệp của họ; để kiểm tra xem họ và đồng nghiệp của họ có đối xử với những người khác một cách tôn trọng hay không; để xem xét mọi người, nếu được thông tin đầy đủ hợp lý, sẽ xem các quyết định của họ như thế nào; để phân tích xem cấp dưới sẽ bị ảnh hưởng như thế nào bởi các quyết định của bản thân; và để xem xét liệu các hành vi của bản thân có được đánh giá xứng đáng là một cấp trên lý tưởng làm việc như một kỹ sư phần mềm hay không. Trong bài blog này, mối quan tâm đến sức khỏe, sự an toàn và phúc lợi của công chúng là hàng đầu; nghĩa là, “Lợi ích công cộng” là trọng tâm , cũng là ưu tiên hàng đầu của Bộ luật này.

Quy tắc không chỉ đơn giản để xét xử bản chất của các hành vi đáng nghi vấn; nó cũng có một chức năng giáo dục.Vì Bộ quy tắc này thể hiện sự đồng thuận của giới chuyên môn về các vấn đề đạo đức, nên nó là một phương tiện để giáo dục cả mọi người và các chuyên gia có nguyện vọng là kỹ sư phần mềm.

Các quy tắc:

1.PUBLIC - Các kỹ sư phần mềm phải làm việc vì lợi ích của cộng đồng, chân thật trong công việc.
Họ cần :
1.1 Chịu hoàn toàn trách nhiệm với việc bản thân đã làm

Khi có sự cố ngoài ý hay muốn hay có lỗi trong quá trình hoạt động thì chúng ta phải nhận lỗi về mình và chịu trách nhiệm đối công việc, cũng như những gì mình đã làm.
Ví dụ: Khi viết ra ứng ụng bị lỗi , người viết phải chịu trách nhiệm và sửa chữa đó.

1.2 Phải có trách nhiệm về sự an toàn, sức khỏe và phúc lợi của người sử dụng lao động, khách hàng và người dùng, với mục tiêu lợi ích chung.
Khi có những quyết định có khả năng gây nguy hiểm cho tính mạng hoặc tài sản thì người kỹ sư không được tự ý quyết định mà phải thông báo cho cấp cao hơn hoặc cho khách hàng và những người có thẩm quyền.
Ví dụ: Khi nhận làm một dự án người lập trình cần biết và thấu hiểu và khai thác tối đa những mối quan tâm, nhu cầu và sở thích của các để đối tượng, người sử dụng lao động, khách hàng và người dùng để có được một sản phẩm tốt nhất, đáp ứng được nhu cầu người dùng.

1.3 Chỉ ký chấp nhận những sản phẩm, các phần mềm mà bản thân biết nó an toàn, đáp ứng các thông số kỹ thuật, vượt qua các bài kiểm tra thích hợp và không làm giảm quyền riêng tư hoặc gây hại cho môi trường và cộng đồng. Các sản phẩm phải đáp ứng là phải phải là lợi ích chung

Một phần mềm được chấp thuận phải trải qua các bài kiểm tra và đạt những yêu cầu như:

• Phải an toàn về thông tin, không vi phạm đạo đức, và các quy định của Nhà nước.

• Nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp cho mọi người một hoặc nhiều khía cạnh.

• Không xuyên tạc thông tin, ảnh hưởng đến một cá nhân, tổ chức khác.

Ví dụ:
Chấp nhận lưu hành những phần mềm như: ứng dụng học trực tuyến mang lại lợi ích cho cộng đồng, ứng ụng theo dõi sức khỏe quan tâm đến sức khỏe người dùng,.. phần mềm có sự tiêu hao tài nguyên thấp và đảm bảo bảo mật và quyền riêng tư cho người dùng
Không nên phê duyệt những phần mềm như: website mua bán chất cấm, mua bán xxx mang lại những ứng dụng đồi trụy, phần mềm tiêu tốn nhiều tài nguyên và chưa nhiều tệp độc hại,...
.
1.4 Không được tự ý tiết lộ các thông tin, dữ liệu mà không có sự cho phép của người chủ lao động hoặc không có yêu cầu của các cơ quan luật pháp
Những phần mềm xấu, độc hại, không mang lại ích cho cộng đồng cần được gỡ bỏ hoặc báo cáo cho cơ quan thẩm quyền để loại bỏ

Những phần mềm xấu, độc hại, không mang lại ích cho cộng đồng cần được gỡ bỏ hoặc báo cáo cho cơ quan thẩm quyền để gỡ bỏ.

Các chuyên gia phải đánh giá khách quan chất lượng phần mềm, không bị ảnh hưởng bởi mối quan hệ, tiền bạc chi phối.

Ví dụ: Các ứng dụng bán thuốc, thực phẩm chức năng, kem trộn cần phải được các kiểm duyệt trước khi đưa vào sử dụng vì đây là mặt hàng ảnh hưởng đến sức khỏe của người dùng. Ngoài ra phần mềm cũng phải được kiểm tra về mặt kỹ thuật, cung ứng…

1.5 Hợp tác vào các dự án giúp ích cho cộng động. Hợp tác trong nỗ lực giải quyết các vấn đề mà mọi người quan tâm nghiêm trọng do phần mềm, quá trình cài đặt, bảo trì, hỗ trợ hoặc tài liệu của phần mềm gây ra.

Nhiều cá nhân, tổ chức có thể cùng nhau giải quyết vấn đề chung, giống nhau của họ.
Ví dụ: Một nhóm người dùng có hành vi chống phá gây bạo động dư luận bằng cách đăng bài gây bao động trên mạng xã hội. Chúng ta có thể hợp tác để cùng giải quyết các vấn đề này.

1.6. Công bằng và tránh lừa dối trong tất cả các tuyên bố, đặc biệt là các tuyên bố công khai, liên quan đến phần mềm hoặc các tài liệu, phương pháp và công cụ liên quan.

- Không nên lạm dụng chức quyền để tung ra những tuyên bố sai sự thật ảnh hưởng đến người khác.

- Những tài liệu, phương pháp và công cụ của team dự án phải đảm bảo an toàn và bảo mật.

Ví dụ: Khi đăng tải một ứng dụng lên mạng, cần nói rõ những rũi ro, cách thức tiếp cận khách hàng và quyền ứng dụng cho khách hàng biết.

1.7 Giúp đỡ hỗ trợ cộng đồng để tiếp cận với các phần mềm mới. Hỗ trợ các trường hợp thiệt thòi về thể chất, và vật chất. Tiếp thu các yếu tố đó để có thể tối ưu phần mềm đạt hiểu quả cao nhất.

- Những lập trình viên lâu năm nên chia sẽ kiến thức, kinh nghiệm mà mình tích lũy để các bạn trẻ có chung niềm đam mêm có thể hòa nhập nhanh với chuyên môn của mình.

- Xây dựng cộng đồng, diễn đàn, fanpage, blog để chia sẻ là hành vi đáng trân trọng.

Ví dụ: Google Developer Student Club HCM UTE - câu lạc bộ lập trình, công nghệ của trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, phần mên Youth. Đây là những page, trang web hỗ trợ sinh viên.

1.8 Phải tích cực hỗ trợ các tổ chức hoạt động vì lợi ích cộng đồng. Tham gia và áp dụng kỹ năng của bản thân vào các hoạt động tình nguyện, các kỹ năng liên quan đến nghề nghiệp cũng như thái độ trong môi trường làm việc giúp cho những mục đích tốt đẹp và đóng góp vào sự nghiệp giáo dục cộng đồng liên quan đến ngành học.

Một lập trình viên có kiến thức, kinh nghiệm và trải nghiệm thì có thể xây dựng một cộng đồng và truyền đạt những điều mình biết cho những bạn trẻ có cùng đam mê.
Ví dụ: F8 - website học lập trình miễn phí cho sinh viên hoặc những ai có niềm đam mê với lập trình.


2. KHÁCH HÀNG VÀ NH N VIÊN - Các kỹ sư phần mềm phải làm việc tạo ra sản phẩm theo cách có lợi nhất cho khách hàng và người sử dụng lao động của họ phù hợp với lợi ích chung:


2.1. Trung thực và thẳng thắn về hạn chế nào về kinh nghiệm và giáo dục của họ, phải tuyệt đối trung thực về kiến thức và sản phẩm của mình, và làm việc theo đúng trình độ học vấn và kinh nghiệm của họ với khách hàng. chỉ thực hiện những công việc trong các lĩnh vực mà họ đã có kinh nghiệm hoặc đã được đào tạo trước đó
Khi ứng tuyển vào các công việc thì phải nói kinh nghiệm, ưu nhược điểm, trình độ của bản thân
Ví dụ:
Trình bày đúng sự thật về thông tin, kinh nghiệm và trình độ học vấn trong CV.
Khi làm việc, phải nói rõ khả năng và những sản phẩm đã làm được trong quá khứ

2.2 Không cố ý sử dụng phần mềm có được hoặc được lưu giữ bất hợp pháp, không nên sử dụng phần mền bẻ khóa hoặc trái đạo đức đó là hành vi không được chấp nhận, tuyệt đối không được sử dụng..

- Phần mềm là một sản phẩm trí tuệ của người khác, vì việc sử dụng phần mềm của người khác cũng phải được chấp thuận của người đó.

- Phần mềm vi phạm bản quyền hoặc các phần mềm bẻ khóa là phần mềm không được cho phép mua bán, duy trì và sử dụng. Ngoài ra, chúng còn rất độc hại và nguy hiểm đối với laptop cá nhân của bạn. Vì vậy, dù có được cho phép của người sở hữu thì cũng không nên sử dụng phần mềm này.

Ví dụ: Không nên sử dụng các phần mềm crack để sử dụng miễn phí như Office, điều này ảnh hưởng đến bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ của người tạo ra phần mềm đó.

2.3 Chỉ sử dụng tài sản của khách hàng hoặc chủ lao động khi được cho phép hợp lý, với sự hiểu biết và đồng ý của khách hàng hoặc chủ lao động.

Một lập trình viên sẽ nhận được một khoản thù lao nhất định cho sản phẩm của mình tùy theo thỏa thuận. Hành vi ra giá cao và giả dối để thao túng tài sản của khách hàng là việc làm vi phạm đạo đức.
Ví dụ: Dùng máy tính của công ty để mua sắm cài đặt cá nhân mà không có sự cho phép.

2.4. Những hình ảnh hay tài liệu được sử dụng cần được cấp quyền sử dụng và phê duyệt bởi chủ sở hữu.

-Dữ liệu được lập trình viên sử dụng và áp dụng vào phần mềm của mình phải là những dữ liệu rõ ràng, nếu không phải của bản thân họ thì phải có nguồn gốc xuất sứ rõ ràng.

Trước khi nhận bắt đầu các công việc người kĩ sử nên thực hiện một thỏa thuận xác thực về quyền sở hữu để đảm bảo rằng bất kỳ tài liệu nào mà họ dựa vào đã được phê duyệt, khi được yêu cầu, bởi người có thẩm quyền phê duyệt nó.
Ví dụ: Khi sử dụng hình ảnh của một cá nhân khác để đưa vào phần mềm nhận diện khôn mặt cần có sự chấp nhận của người đó.

2.5 Cần giữ bí mật bất kỳ thông tin bí mật nào thu được trong lúc làm việc, các thông tin bí mật đó phải phù hợp với lợi ích cộng động và phù hợp với pháp luật.

- Một lập trình viên phải luôn bảo đảm với khách hàng và đồng nghiệp rằng những thông tin được trao đổi với nhau phải luôn được giữ bí mật, hành vi tự ý tung tin ra bên ngoài là một hành vi vi phạm đạo đức.

Ví dụ: Khi nhận được công việc nếu khách hàng có nhu cầu che giấu thông tin hợp pháp, ta phải đảm bảo rằng những thông tin được nhận không được rò rỉ ra bên ngoài

2.6. Phải báo cáo cho khách hàng hoặc cấp trên của chúng ta về nguy cơ một dự án có khả năng bị thất bại, vi phạm luật sở hữu trí tuệ hoặc dự án này có bất cứ vấn đề nào.

Một trách nhiệm của người lập trình là phải đảm bảo sản phẩm của khách hàng phải phù hợp với pháp luật, vì vậy những chi tiết bị "dính bản quyền" phải được báo cáo cho khách hàng để kịp thời sửa chữa.
Phải xác định, lập tài liệu,thu thập bằng chứng và báo cáo ngay cho khách hàng và nhà tuyển dụng của mình trước khi tạo ra những sản phẩm, cải tiến, những kế hoạch, thiết kế, phát minh.
Ví dụ: Khi nhận thấy những vấn đề nghiêm trọng trong dự án có thể làm thất bại, và có vi phạm luật, nhân viên phát hiện báo ngay cho chủ sở hữu và lãnh đạo để có những cách khắc phục kịp thời.

2.7 Cập nhật các vấn đề quan trọng được xã hội quan tâm mà họ đã biết, các vấn đề của phần mềm hoặc các tài liệu liên quan cho khách hàng và nhà tuyển dụng của mình biết.

- Những tài liệu như hình ảnh, màu sắc, logo, thương hiệu,... và những thông tin nhạy cảm khác phải được tuyên bố mạch lạc cho người lao động và khách hàng để tránh xảy ra những vấn đề nghiêm trọng được xã hội quan tâm.

Ví dụ: Khi làm phần mềm, cần có những tài liệu báo cáo các vấn đề quan trọng liên quan đến sản phẩm nhằm đưa ra cái nhìn khách quan cho khách hàng

2.8 Khi phát hiện các công việc liên quan có ảnh hưởng đến công ty của mình thì phải dừng ngay công việc không được tiếp tục làm nữa, không chấp nhận những công việc ảnh hưởng xấu đến công ty của mình

- Quản lý thời gian, lập kế hoạch là những kỹ năng cần thiết cho mọi người. Lập trình viên cũng không ngoại lệ.

- Để hoàn thành công việc được giao một cách trọn vẹn cần hạn chế làm nhiều việc cùng một lúc.

Ví dụ: Khi đi làm tại công ty nhưng vẫn muốn kiếm thêm từ dự án bên ngoài, gây ảnh hưởng tới năng suất làm việc của bản thân đối với công việc trong công ty.

2.9 Không nên tạo những bất lợi cho người sử dụng lao động hoặc khách hàng, trừ khi vấn để đạo đức cao hơn bị thiệt hại

- Trong việc phát triển phần mềm, sẽ luôn có những vấn đề mà người lập trình không thể giải quyết như bản quyền hình ảnh thương hiệu, thì những việc nên tránh để nó xảy ra vì nó có thể làm ảnh hưởng đến khách hàng và người sử dụng lao động.
Trong trường hợp này hãy thông báo cho người sử dụng lao động hoặc cơ quan có thẩm quyền.
Ví dụ: Khi tiếp nhận yêu cầu từ khách hàng, không nên gây khó dễ họ làm mất hình ảnh của cá nhân và công ty

3.SẢN PHẨM - Các kỹ sư phần mềm phải đảm bảo rằng các sản phẩm của của bản thân và các sửa đổi liên quan đáp ứng các tiêu chuẩn chuyên môn cao nhất có thể.


3.1 Cố gắng tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao, chi phí chấp nhận được và lịch trình hợp lý, đảm bảo những đánh đổi đáng kể được người sử dụng lao động và khách hàng chấp nhận và có sẵn để người dùng và công chúng xem xét.

Phải luôn đảm bảo chất lượng, hạn chế chi phí và lịch trình hợp lý, đảm bảo sự đầu tư về tiền bạc của khách hàng và nhà tuyển dụng dành cho bạn.
Ví dụ: Khi xây dựng một trang web ta nên thử nghiệm nhiều loại thử nghiệm để tạo ra được giao diện đẹp, dễ sử dụng và tốt ưu nhất có thể bên cho người dùng.

3.2 Cần đảm bảo các mục tiêu và mục tiêu phù hợp và có thể đạt được cho bất kỳ dự án nào.

Mục tiêu phải được manh bạch rõ ràng cho người lao động để dự án có thể hoàn thành đúng kế hoạch, hạn chế tiêu tốn tài nguyên, công sức.
Ví dụ: Với một dự án chúng ta nên đặt ra các mục tiêu để hoàn thành dự án một cách hợp lý tránh trường hợp đề xuất ra các mục tiêu không thể làm được dẫn đến việc cắt giảm các chức năng của sản phẩm để kịp tiến độ lúc này sản phẩm sẽ bị giảm chất lượng và không được tối ưu.

3.3 Cần xác định rõ ràng và giải quyết các vấn đề đạo đức, kinh tế, văn hóa, luật pháp và môi trường liên quan đến các dự án công việc.

Phải xác định rõ ràng mục tiêu, yêu cầu mà phần mềm mang lại. Nếu nó bị vi phạm đạo đức, kinh tế, văn hóa, luật pháp và môi trường thì phải giải quyết nhanh chóng và dứt điểm để không ảnh hưởng đến tiến độ và tập thể.
Ví dụ: Khi xây dựng trang web hay ứng dụng phải đảm bảo rằng các thông tin chúng ta đăng trên web đó không gây ra những vấn đề về tôn giáo, phân biệt chủng tộc , vi phạm pháp luật,.. các thông tin này chúng ta phải giải quyết bằng cách kiểm duyệt kỹ càng từng nội dung được đăng tải lên hệ thống.

3.4 Bản thân phải có đủ năng lực, đủ điều kiện cho bất kỳ dự án nào mà bạn làm việc hoặc đề xuất làm việc bằng cách kết hợp thích hợp giữa giáo dục và đào tạo, và kinh nghiệm.

Một công việc đúng với trình độ luôn rất dễ chịu và có thể hoàn thành tốt hơn hết. Vì vậy phải thành thật trình bày, tìm kiếm những nhân lực phù hợp cho dự án.
Ví dụ: Nếu bạn muốn tham gia vào một dự án thực tế, bạn phải mô tả chi tiết năng lực hiện tại của bản thân, đảm bảo bản thân có đủ năng lực và thỏa thuận với khách hàng về điều kiện hợp lý.

3.5 Cần đảm bảo một phương pháp thích hợp được sử dụng cho bất kỳ dự án nào

Có rất nhiều phương pháp phát triển đồ án như Waterfall, Crum, Kanban, Rapid Application Development (RAD),... với những ưu nhược điểm khác nhau. Vì vậy, việc lựa chọn phương pháp phù hợp là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến kết quả, tiến độ của đồ án
Ví dụ: Khi xây dựng hệ thống quản lý đề tài ban đầu phải xác định được dự án này đi theo phương pháp nào: thác nước, scrum,... để bám vào đó để triển khai dự án.

3.6 Phải tuân theo các tiêu chuẩn chuyên môn, khi có sẵn, phù hợp nhất cho nhiệm vụ hiện tại, chỉ bắt đầu từ những tiêu chuẩn này khi được chứng minh về mặt đạo đức hoặc kỹ thuật.

Phải đảm bảo rằng đội ngũ lao động của bạn có đầy đủ tố chất, chuyên môn để có thể hoàn thành một dự án.
Ví dụ: Trong khi phát triển hệ thống quản lý đề tài mình áp dụng phương pháp Agile Scrum vì đây là một phương pháp đang phát triển và phổ biến hiện nay nó có đủ tiêu chuẩn. Nó đảm bảo về mặt kỹ thuật mình cần để phát triển trong dự án .

3.7 Người kỹ sư phải nắm rõ thông tin liên quan đến phần mềm và cách thức mà nó hoạt động để có thể sử dụng một cách hiệu quả nhất.

 - Một lập trình viên phải luôn hiểu các thông số được thống kê liên quan đến phần mềm.

- Điều này giúp nhanh chóng phát hiện sai sót và kịp thời giải quyết.

Ví dụ: Khi làm phần mền chúng ta cần xác định rõ các mục tiêu cách thức hoạt động của ứng dụng, rồi mới bắt tay vào làm.

3.8 Ghi chép và lưu trữ các bản đặc tả hoạt động của phần mềm khi phần mềm đã đáp ứng được yêu cầu của người dùng và được phê duyệt.

Các thông số phần mềm như dung lượng lữu trữ, tốc độ vận hành,... phải được ghi chép đầy đủ để kịp thời phát hiện vấn đề, báo cáo cho khách hàng,...
Ví dụ : Khi làm dự án nào đó chúng ta cần ghi chép rõ ràng các thông số và quy trình hoàn thành ứng dụng.

3.9 Trước khi tiến hành thực hiện các dự án hoặc các bản đề xuất cần cung cấp những ước lượng về chi phí, chất lượng, nhân sự, thời gian, kết quả và tỉ lệ phần trăm thực hiện được những ước lượng trên.

Khi bắt đầu một dự án, khách hàng sẽ luôn có một bản cam kết về chi phí và tiến độ cho lập trình viên. Vì vậy việc ước lượng ban đầu là một việc vô cùng quan trọng ảnh hưởng đến uy tín của IT.
Ví dụ: Khi viết một dự án lớn cần kiểm tra chi phí hoàn thành tránh trường hợp không đủ chi phí dẫn đến thiếu hụt và không hoàn thành dự án tốt nhất như đã hoạch định trước đo

3.10 Đảm bảo kiểm tra đầy đủ, gỡ lỗi và xem xét phần mềm và các tài liệu liên quan mà chúng hoạt động trên đó.

Việc kiểm tra sản phẩm trước khi vào sử dụng là rất quan trọng. Việc làm nhằm đảm bảo uy tín, tiến độ và kết quả của từng bước trong dự án.
Ví dụ: Trước khi công bố sản phẩm cho khách hàng cần kiểm tra test sản phẩm kỹ càng đặc biệt xem nó có thân thiện và không ảnh hưởng đến người dùng

3.11 Các tài liệu đó phải có đầy đủ cả về tính năng, cách sử dụng lẫn cách phát hiện và biện pháp ứng phó với các vấn đề nghiêm trọng có thể phát sinh trong quá trình sử dụng phần mềm

Các thông số phần mềm như dung lượng lữu trữ, tốc độ vận hành,... phải được ghi chép đầy đủ để kịp thời phát hiện vấn đề, báo cáo cho khách hàng,...
Ví dụ: Tương tự khi mua điện thoại cần có sách hướng dẫn sử dụng thì khi phát hành ứng dụng cần có các tài liệu liên quan đáp ứng nhu cầu sử dụng ứng dụng của người dùng.

3.12 Đặt quyền riêng tư của những người sử dụng lên hàng đầu, không để họ bị ảnh hưởng bởi phần mềm tạo ra.

Người dùng luôn có những thông tin nhạy cảm. Nếu thông tin bị công khai thì rất có thể ảnh hưởng xấu đến người dùng.
Ví dụ: Khi khách hàng sử dụng ứng dụng của chúng ta, khách hàng cung cấp thông tin cá nhân thì chúng ta không được phép dùng không tin khách hàng để bán cho bên thứ 3 khi chưa được phép, như vậy ảnh hưởng nghiêm trọng đến khách hàng

3.13 Hãy cẩn thận chỉ sử dụng dữ liệu được lấy từ các phương tiện hợp pháp và đạo đức, và chỉ sử dụng nó theo những cách hợp lý được chấp thuận và cho phép.

-Dữ liệu được sử dụng phải được thu nhập bằng các phương pháp hợp đạo đức và chỉ sử dụng thông tin này khi được ủy quyền.

- Tránh những vụ việc khởi tụng liên quan đến pháp luật.

Ví dụ: Những khảo sát mang tính chất bảo mật lấy từ khách hàng cần được sử dụng hợp lý đã được chấp thuận bởi người khảo sát, không được sử dụng cho mục đích cá nhân

3.14 Duy trì tính toàn vẹn của dữ liệu, cần cập nhật để ý không lỗi lỗi thời hoặc sai sót.
Ví dụ: Các lập trình viên của Apple luôn viết bản cập nhật phần mền vá lỗi bảo mật định kỳ cho những chiếc iphone được bán ra nhằm đảm bảo tính bảo mật cho người dùng của họ

-Toàn vẹn dữ liệu là một kiến thức chuyên môn trong lập trình mà lập trình viên đều phải biết.

- Ngoài ra dữ liệu phải hiện đại để có thể vận hành phẩn mềm trơn tru.

3.15 Phải luôn quan tâm đến phần mềm dù mới hay cũ, bảo trì và chịu trách nhiệm cho phần mềm đó một cách chuyên nghiệp như khi phát triển phần mềm mới.

- Việc bảo trì nên được thực hiện khi phần mềm xảy ra lỗi, có thêm cải tiến.

- Điều này giúp phần mềm trở nên tốt hơn

Ví dụ: Gần đây ios 16 của apple tung ra gặp lỗi nghiêm trọng về camera, ngay lập tức apple đã thống báo đến người dùng về lỗi này và đưa ra bản cập nhật ios 16.0.2 đễ khắc phục lỗi đó

4.KIỂM ĐỊNH: Các kỹ sư phần mềm phải duy trì tính toàn vẹn và độc lập trong đánh giá chuyên môn của họ.

Cần thừa nhận (bằng lời nói và trong comment mã nguồn) khi dựa trên mã nguồn của các lập trình viên khác cho dù khi có những thay đổi nhỏ đáng kể được thực hiện

4.1. Ưu tiên các nhu cầu hỗ trợ và duy trì các giá trị của con người tạm thời dừng các dự đoán về mặt kỹ thuật tập trung vào thu thập các thông tin chi tiết đem lại lợi ích của con người.

Lập trình viên là những con người, vì vậy nhân tố quyết định sự thành công của phần mềm chính là con người. Hỗ trợ và duy trì giá trị của con người là một điều rất quan trọng.
Ví dụ: Khi xây dựng hệ thống bán hàng online các trang thương mại điện tử chúng ta phải khảo sát và tiếp thu các thông tin về lợi ích của khách hàng, mọi chức năng trên hệ thống phải được thiết kế theo sở thích của người sử dụng đem lại trải nghiệm tốt nhất cho người dùng.

4.2. Các kỹ sư chỉ chấp nhận các tài liệu dưới sự giám sát của họ hoặc các tài liệu trong lĩnh vực thẩm quyền của họ và các tài liệu này phải được sự đồng ý của họ.

- Tài liệu phần mềm sẽ chứa những số liệu chuyên môn mà chỉ những kỹ sư mới có thể hiểu và điền vào nó.

- Vì vậy một tài liệu có giá trị phải có sự giám sát của kỹ sư chuyên môn,

Ví dụ: Khi triển khai hệ thống các tài liệu được đưa vào hệ thống phải đảm bảo rằng các tài liệu này được nghiên cứu và giám sát bởi các kỹ sư phần mềm và các kỹ sư phải hiểu biết thật chi tiết mà tài liệu họ sử dụng

4.3 Khi đánh giá bất kỳ phần mềm hay tài liệu nào liên quan đến phần mềm, chúng ta cần đánh giá một cách khách quan, chuyên nghiệp với một phong cách làm việc chuyên nghiệp.

-Việc đánh giá một phần mềm có thể quyết định sự thành công hay thất bại của phần mềm đó. Vì những lời bình luận của những người chuyên môn rất có giá trị.

- Ngoài ra, kỹ sư phải đánh giá khách quan và chuyên nghiệp, không được để đánh giá của mình bị chi phối của tiền bạc, mối quan hệ.

Ví dụ: Khi đánh giá một ứng dụng chúng ta cần đánh giá 1 cách công bằng về mặt tốt và mặt xấu, đánh giá một cách khách quan công bằng không bị quan hệ cá nhân chi phối vì khi ứng dụng được phát hành thì những khách hàng chính là người sử dụng chúng

4.4 Từ chối hội lộ dưới mọi hình thức nào kể cả người thân hay cấp trên.
Không được phép tham gia vào các hoạt động lừa đảo hoặc các hành vi không phù hợp gây tổn thất cho khách hàng và người sử dụng.

- Những hành vi lừa đảo như lừa dối khách hàng, lợi dụng khách hàng để trục lợi là những hành vi vi phạm đạo đức.

- Lừa dối người dùng, lừa đảo, bằng cú click chuột người dùng có thể đi đến những trang web nguy hiểm.

Ví dụ: Khi nhận yêu cầu làm sản phẩm từ khách hàng, khách hàng yêu cầu thêm mã độc vào phần mền để lấy thông tin người dùng, khách hàng sẽ trả lương cao gấp 3 lần nếu đồng ý. Trường hợp này tuyệt đối không đồng ý vì nó gây tổn hại cực kỳ nghiêm trọng đến người khác

4.5. Thông báo đến các bên liên quan đến dự án những sự cố bất ngờ xảy ra không thể tránh được hoặc phải mất thời gian để sửa chữa.

- Khi có sự cố xảy ra phải thông báo cho người sử dụng lao động, đồng nghiệp, khách hàng,... để kịp thời sửa chữa.

- Điều này làm đảm bảo tiến độ của dự án, hạn chế tiêu hao tài sản.

Ví dụ: khi hệ thống chúng ta xây dựng bị lỗi chúng ta phải báo ngay đến các bên liên quan như khách hàng để không làm ảnh hưởng đến lợi ích của họ bên cạnh đó báo thông tin này đến bộ phận điều hành hệ thống để kịp thời bảo trì sửa chữa.

4.6 Phải từ chối và không tham gia hoặc sử dụng danh nghĩa của mình tham gia, hợp tác vào bất cứ dự án nào với những người hoặc những tổ chức gian lận, thiếu trung thực, có xung đột lợi ích tiềm ẩn không được tiết lộ.

Các kỹ sư nên từ chối tham gia và các công ty tổ chức tư nhân hoặc các tổ chức chính phủ khi những nơi này có tồn động các vấn đề về lợi ích hay phương phát phát triển sản phẩm với khách hàng của họ mà chưa được tiết lộ.

Ví dụ: Trong một cuộc thi học thuật của khoa công nghệ thông tin, nhằm được điểm cao mà một thành viên trong nhóm đã nhờ giúp đỡ trừ bên ngoài, điều này là thiếu trung thực và gian lận.

5. QUẢN LÝ - Các nhà lãnh đạo và quản lý kỹ thuật phần mềm phải đăng ký và thúc đẩy cách tiếp cận đạo đức đối với việc quản lý phát triển và bảo trì phần mềm.

5.1 Trong bất kỳ dự án nào mà chúng ta thực hiện thì cần phải quản lý một cách tốt nhất, đưa ra các phương pháp phù hợp để mang lại hiệu quả cao và giảm rủi ro cho dự án.

Ví dụ: Trong công ty phần mềm, các đường lối lãnh đạo của các quản lý và lãnh đạo là rất quan trọng, nên họ thường có một đội ngũ kiểm tra và tạo ra một quy trình làm việc hợp lý và logic sẽ giúp tiến độ thực hiện, đúng khuôn mẫu chuẩn tạo nên những sản phẩm hiệu quả năng suất tốt và đáp ứng nhu cầu của thị trường.

5.2 Tạo điều kiện và và môi trường giúp các nhân viên kỹ sư phần mềm tiếp cận được về các quy trình, các tiêu chuẩn của công, nắm rõ thông tin liên quan đến công việc trước khi bắt đầu.

- Tổ chức cuộc hợp để triển khai kế hoạch là một điều rất cần thiết.

- Đảm bảo tiến độ, làm việc chuyên nghiệp, hạn chế tiêu tốn thời gian.

Ví dụ: Trong một dự án phát triển phần mềm, công ty thường phổ biến những quy trình thực hiện cho nhân viên lập trình trước khi bắt đầu dự án

5.3 Người kỹ sư phần mềm phải đảm bảo được tính bảo mật thông tin, biết được các chính sách và cách xử lý để bảo vệ các thông tin quan trọng như mật khẩu, tài liệu bí mật cho nhà tuyển dụng và mọi người.

 Thấu hiểu chính sách như tiền lương (thù lao), bản quyền của những dữ liệu cần sử dụng.

- Tránh xảy ra xung đột giữa các bên liên quan, và vấn đề bản quyền.

Ví dụ:Các lớp học trong lĩnh vực bảo vệ thông tin nội bộ cũng như khách hàng, mục đích để phát triển ý thức từng người, nâng cao uy tín bản thân và cho công ty.

5.4 Phân chia công việc phù hợp với năng lực của từng người, tiếp cận những đóng góp của người khác để có thể trau dồi và học hỏi thêm được nhiều kinh nghiệm mới.

- Công ty phải có nguồn nhân lực dồi dào, có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm để đáp ứng dự án hoàn tốt đẹp.

- Ngoài, kỹ sư phải có đạo đức để phần mềm được tạo có thể đáp ứng nhu cầu cho khách hàng mà không có sai sót về mặt đạo đức.

Ví dụ: Trong những đợt tuyển dụng của công ty, các nhà tuyển dụng thường phỏng vấn rất nhiều về vấn đề chuyên môn cũng như tinh thần làm việc, đạo đức để chọn ra những người đủ tiêu chuẩn.

5.5 Trước khi tiến hành thực hiện các dự án cần cung cấp những tính toán về chi phí, kế hoạch, nhân sự, chất lượng và kết quả thực hiện được những tính toán trên.

 Nhân lực, tài sản là những yếu tố cần của một dự án.

- Với một dự lớn, nhân lực và tài sản sẽ rất lớn và khó kiểm soát. Vì vậy một đội ngũ làm điều này sẽ là rất cần thiết.

Ví dụ: Khi nhận dự án, có một đội ngũ đánh giá các yêu cầu cần thiết cho dự án để đề ra và phân công công việc cho từng ban, và các tài nguyên cần có cho dự án, cũng như đưa ra các rủi ro để đề phóng, giúp cho các nhà lãnh đạo và quản lý có cái nhìn tổng quan trong tương lai về dự án, nhằm đưa ra các chiến lược cho tương lai

5.6 Tạo ra các lợi ích hấp dẫn và điều kiện chi tiết để thu hút các kỹ sư phần mềm có chuyên môn cao ứng tuyển.

- Một chiến lược phát triển là vô cùng quan trọng của một công ty để họ có một tên tuổi nhất định để thu hút nguồn nhân lực tài năng về cho mình.

- Một công ty có nguồn nhân lực tài năng và dồi dào sẽ luôn phát triển ổn định và mạnh mẽ.

Ví dụ: Công ty thường đưa ra những mức lương hậu hĩnh và các ban thưởng hấp dẫn đối với những nhân sự giỏi nhằm thu hút

5.7 Tạo môi trường làm việc công bằng, trả lương phù hợp và thỏa đáng với khả năng làm việc của mỗi người.

Tạo môi trường công bằng, thù lao đúng với những gì làm được nhằm đảm bảo tính công bằng, tạo ra môi trường làm việc chuyên nghiệp.

- Thúc đẩy sự phát triển của công ty.

Ví dụ: Trước khi nhận việc, các kỹ sư thường được thỏa thuận với công ty về tiền lương cụ thể với năng lực bản thân, và sau những lần thực hiện dự án, công ty sẽ xem xét lại nhằm đánh giá năng lực của từng người để điều chỉnh lại thù lao phù hợp với đóng góp của từng người.

5.8 Khi một người có đủ điều kiện, cần tạo điều kiện thăng tiến cho những cá nhân đó

- Trả lương công bằng, đúng hạn.

- Khen thưởng cho những nhân tố đột phá.

- Tạo ra những hoạt động để kết nối nhân viên với nhau để họ thấu hiểu nhau để dễ dàng trong teamwork.

Ví dụ: Một nhân viên có đóng góp hay giúp công ty mang lại nhiều lợi nhuận cần được xem xét trả lương cao hơn hoặc tạo điều kiện thăng tiến cho họ

5.9 Các nhà lãnh đạo cần rõ ràng và công bằng liên quan đến quyền sở hữu bất kỳ quy trình, nghiên cứu, văn bản hoặc tài sản trí tuệ của nhân viên đã đóng góp.

 -Kỹ sư phải miêu tả phần trách nhiệm công việc của mình để nhận về thù lao xứng đáng.

- Nhà lãnh đạo và quản lý có trách nhiệm khen thưởng, trả lương đúng hạn và đầy đủ cho kỹ sư để đảm bảo uy tín của mình.

Ví dụ: Trong hợp đồng của nhân viên và công ty thường nêu rõ những quyền hạn của nhân viên, những tài liệu nội dung thuộc quyền sở hữu của công ty nhân viên không được phát tán ra ngoài

5.10 Thông báo cho nhân viên biết rõ khi vi phạm sẽ bị xét xử dựa trên chính sách của người sử dụng lao động.

-Bảo hiểm, quyền lợi khi nghỉ thai sản,... là chính sách cần có của công ty.

- Giải quyết những vấn đề của nhân viên.

Ví dụ: Công ty thường thông báo những chính sách xét sử vi phạm đến nhân viên trước khi họ vào làm trong công ty để tránh trường hợp kiện cáo sau này

5.11 Kỹ sư phần mềm không được vì lợi ích riêng mà làm bất kỳ điều trái với quy tắc

 Công bằng trong tuyển dụng, thưởng phạt anh minh.

- Duy trì môi trường làm việc công bằng, chuyên nghiệp.

Ví dụ: Vì thấy nhân viên là người yêu cũ nên đã tìm cách không cho nhân viên đó vào công ty mặc dù họ có đủ tiêu chuẩn mà công ty yêu cầu.

5.12 Tiếp thu những ý kiếm không nên trừng phạt bất kỳ ai vì bày tỏ quan ngại về đạo đức đối với một dự án đối với 1 cá nhân nào đó.

Giúp cho mọi người thấu hiểu tư tưởng làm việc.

- Tránh những vấn đề liên quan đến pháp luật.

Ví dụ: Khi một ai thể hiện thái độ quan ngại về vấn đề đạo đức với bất kỳ dự án nào cũng không được phê bình hay trừng phạt người đó, thay vào đó cần tiếp thu và xem xét xem ý kiến đó đúng chưa.

6. NGHỀ NGHIỆP - Các kỹ sư phần mềm cần phải nâng cao tính toàn vẹn, phát huy khả năng tư duy sáng tạo và danh tiếng của nghề lập trình sao cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng và xã hội.

6.1 Chúng ta cần góp phần thúc đẩy giúp phát triển một môi trường tổ chức thuận lợi để hành động có đạo đức.

-Tuyền truyền hành động đạo đức đến mọi người.

- Tổ chức những workshop để train cho mọi người về đạo đức.
Ví dụ: Các kỹ sư thường tạo điều kiện tìm cách nâng cao các kỹ thuật bảo mật và giúp đỡ nhau trong các hoạt động.

6.2 Cần trao dồi tuyên truyền thúc đẩy kiến ​​thức của mọi người về kỹ thuật phần mềm.

 -Khi có một công nghệ mới, công ty nên có cập nhật vê cho kỹ sư của mình.

- Giữ vững uy tín trên thị trường với các đối thủ cạnh tranh.
Ví dụ: Các kỹ sư phầm mền tìm và học hỏi công nghệ mới, tiếp thu và chia sẽ đến đồng nghiệp và mọi người.

6.3 Mở rộng kiến ​​thức kỹ thuật phần mềm bằng cách tham gia thích hợp vào các tổ chức chuyên nghiệp.

-Nắm bắt tình hình công nghệ của thế giới để áp dụng vào công việc của mình.

- Nâng cao trình độ tay nghề, giúp cho cả team phát triển.
Ví dụ: Tham gia các buổi tập huấn kỹ năng do công ty tổ chức, trao đổi và học hỏi được nhiều kinh nghiệm mới

6.4 Hỗ trợ mọi người, với tư cách là thành viên của mới của nghề.

 -Những kỹ sư nên có hành vi giúp đỡ đồng nghiệp nắm bắt công nghệ mới.

- Giúp nhau phát triển để teamwork hiệu quả hơn.
Ví dụ: Các cao nhân trong nghề thường hướng dẫn các thành viên mới về những điều chưa rõ khi mới vào làm trong công ty

6.5. Kỹ sư phần mềm không được sử dụng những tài nguyên của chung, công ty cũng như của khách hàng trong những vấn đề cá nhân.

- Nhân viên không nên dùng máy tính của công ty để là việc riêng như chơi game, xem phim, đọc báo, chat với bạn bè,...

- Làm suy giảm hiệu năng của tài nguyên, có thể làm lộ thông tin của tập thể.
Ví dụ: Các nhân viên không được sử dụng máy tính của công ty để dùng vào mục đích cá nhân như đọc báo, chơi game.

6.6 Phải tuân theo tất cả các luật từ công việc, việc tuân thủ đó phù hợp với lợi ích công cộng.

- Nhân viên phải tuân theo những quy định của công ty để thể hiện sự chuyên nghiệp, văn hóa của công ty.

- Tránh những hành vi vi phạm pháp luật.
Ví dụ: Chúng ta nhận dự án xong trong ngày mai thì phải hoàn thành trước ngày mai, không được để trễ tiến độ làm ảnh hưởng đến tiến trình dự án.

6.7 Xác định rõ vấn đề của phần mềm và cách chúng hoạt động, chỉ rõ cách giải quyết, các tuyên bố có thể được cho là đầu cơ, trống rỗng, lừa đảo, gây hiểu lầm hoặc nghi ngờ một cách hợp lý.

- Những tài liệu thống kê là rất quan trọng, nó giúp bạn xác định rõ những vấn đề bất cập trong phần mềm.

- Sau khi xác định, cần chỉ rõ cho tập thể biết về vấn đề của mình.
Ví dụ: Trong cuộc họp bàn về dự án phát triển phần mềm tiền ảo, khi phát hiện ra lỗ hổng về vấn đề đầu cơ thao túng giá tiền ảo, cần bày tỏ cách giải quyết nếu chúng ta biết.

6.8 Chịu trách nhiệm về phần mền phát hiện, sửa chữa và báo cáo các lỗi trong phần mềm và các tài liệu liên quan.

- Người giải quyết vấn đề phát sinh từ phần mềm là kỹ sư chịu trách nhiệm của phần đó.

- Nhanh chóng, kịp thời giải quyết vấn đề.
Ví dụ: Nếu phần mền phát hành bị lỗi khi sử dụng ta cần đứng ra chịu trách nhiệm và sửa chữa chúng nếu phần mền đó do chính ta làm

6.9. Phải có cam kết rõ ràng và minh về quy tắc đạo đức cho nhà tuyển dụng và khách hàng đảo bảo sự tin tưởng đối với các bên.

- Khi xin việc làm cần trình bài rõ tư tưởng đạo đức của mình.

- Khi nhận dự án cũng phải nói rõ tư tương đạo đức của mình cho khách hàng.
Ví dụ: Trước khi thực hiện một dự án, những nhân viên luôn phải ký một hợp đồng minh bạch đối với khách hàng về quy tắc đạo đức phù hợp với yêu cầu của họ.

6.10 Tránh làm việc với các doanh nghiệp và tổ chức vi phạm các vị đạo đức này.

- Cần tránh những môi trường làm việc của tổ chức và doanh nghiệp vi phạm các đạo đức nghề nghiệp.

- Ảnh hưởng đến sự nghiệp, tốn thời gian, vi phạm đạo đức.
Đặc biệt là kỹ sư phần mền cần có nhận thức đúng đắng các hành vi vi phạm quy tắc là không phù hợp với việc trở thành một kỹ sư phần mềm chuyên nghiệp.

6.11 Bày tỏ lo ngại cho những ai có vi phạm nghiêm trọng đối với quy tắc, cần hiểu để trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp ta không nên vi phạm các quy tắc đạo đức này

- Một lần sai lầm có thể ảnh hưởng đến cả sự nghiệp.

- Khó xin việc trong những lần kế tiếp.
Ví dụ: Vì lợi ích cá nhân một số kỹ sư đã vi phạm quy tắc đạo đức dẫn đến bị sa thải mặc dù trình độ chuyên môn cao nhưng đạo đức không có.

6.12 Bày tỏ quan điểm cá nhân với những hành vi vi phạm đạo đức này, tất nhiên là điều này phải không phản tác dụng và ảnh hưởng xấu thêm.

- Luôn giúp đỡ nhau trong việc góp ý kiến, khuyên nhủ, bày tỏ quan điểm cá nhân với những hành vi vi phạm đạo đức này.

- Giúp cho sản phẩm tạo ra đảm bảo yêu cầu đưa ra từ ban đầu.
Ví dụ: Phát hiện một đồng nghiệp hay sử dụng máy tính công ty để xem phim, cần nhắc nhở họ

6.13 Cần báo cáo những hành vi vi phạm quy tắc này cho các cơ quan có thẩm quyền nếu như các biện pháp nhẹ như khuyên nhủ không có tác dụng

- Ngăn chặn sự phát sinh của hành vi phạm đạo đức.
- Đảm bảo uy tín chung của những kỹ sư trong cùng lĩnh vực.

Ví dụ: Khi phát hiện A luôn nói xấu động nghiệp, có các hành động làm việc riêng trong giờ làm việc. B nhắc nhở không nhưng không nên B đã báo cáo lên cấp trên để xử phạt A

7. ĐỒNG NGHIỆP - Các kỹ sư phần mềm phải công bằng và hỗ trợ các đồng nghiệp của họ, cùng nhau phát triển.

7.1 Khuyến khích đồng nghiệp tuân thủ các quy tắt.

- Giúp cho đồng nghiệp phát triển bản thân.

- Công việc của nhau cũng được trơn tru hơn.

Ví dụ: Các đồng nghiệp nhắc nhỡ nhau về các quy tắc cũng như quy định của công ty.

7.2 Luôn giúp đỡ và hỗ trợ đồng nghiệp trong quá trình phát triển chuyên môn đồng thời hỗ giúp tăng kỹ năng chuyên môn.

- Giúp đỡ đồng nghiệp khi họ gặp vấn đề trong công việc.

- Giúp cho tiến độ dự án không bị chậm trễ.

Ví dụ: Khi ta làm việc mà gặp lỗi ta có thể nhờ đồng đội giúp đỡ

7.3 Cần công bằng trong việc ghi nhận đầy đủ công việc của người khác và ghi nhận đúng sự thật

 - Nên dành những lời khen vừa phải, đứng với thực tế.

- Lời khen đúng sẽ giúp cho đồng nghiệp hành phúc, phát hiện và tiếp tục phát triển điểm mạnh của mình.

- Lời khen khống đúng sự thật có thể khiến đồng nghiệp tự cao.

Ví dụ: Khi thấy một nhân viên tài năng cần ghi nhận đúng những tài năng đó của nhân viên để dựa vào đó ban lợi ích cho nhân viên đó

7.4 Nhận xét, đánh giá công việc của mọi người một cách công bằng, hợp lý, thẳng thắng, góp ý chân thật và phải được ghi chép cẩn thận, đầy đủ.

 - Giúp cho họ dễ dàng nhận thấy lỗi của họ.

- Đánh giá khách quan, nhìn nhận người khác chính xác.

Ví dụ: Khi thực hiện xong một dự án, mọi người trong đội sẽ đánh giá trung thực mức độ hiệu quả trong làm việc của từng người trong quá trình làm việc, để tổng kết và khen thưởng cũng như phê bình

7.5 Tổ chức một cuộc họp để thu thập các ý kiến đóng góp của đồng nghiệp để có thể làm việc một cách minh bạch, công bằng.

- Giúp mọi người gắn kết hơn. Từ đó, nâng cao chất lượng công việc.

- Góp ý để đồng nghiệp cải thiện.

Ví dụ: Công ty có 1 thùng thư để nhân viên có thể ghi những ý kiến góp ý của họ và từ đó công ty đưa ra những cách giải quyết hợp lý

7.6 Hướng dẫn chi tiết cho đồng nghiệp hiểu rõ hơn về các thức hoạt động của công việc cũng như cách làm việc tiêu chuẩn bao gồm các chính sách và thủ tục bảo vệ mật khẩu, tệp và thông tin bí mật khác, và các biện pháp bảo mật nói chung.

- Nói cho đồng nghiệp biết về chính sách bảo mật nếu họ bỏ lỡ.

- Giúp không cho thông tin chung bị lộ ra bên ngoài.

Ví dụ: Khi công ty hành các thủ tục điều luật mới, các nhân viên thường truyền tay nhau về các điều luật mới đó giúp nhân viên hiểu hơn.

7.7 Không phân biệt đối xử, thiên vị với bất kỳ đồng nghiệp nào, đặc biệt là với nhà tuyển dụng khách hàng hoặc lợi ích công cộng có thể buộc các kỹ sư phần mềm, một cách thiện chí, đặt câu hỏi về năng lực của đồng nghiệp.

 - Việc phàn nàn bất công với đồng nghiệp thường ít khi được giải quyết, còn gây ra mâu thuẫn giữ người phàn nàn với đồng nghiệp.

- Đặt lợi chung của công ty, nên đặt câu hỏi trước khi đưa ra phàn nàn.

Ví dụ: Trong quá trình tiến cử lên chức quản lý của đồng nghiệp, không vì ganh ghét mà hãm hại họ.

7.8 Với những lĩnh vực mà khả năng không làm được, hãy kêu gọi sự giúp đỡ từ các chuyên gia trong lĩnh vực để được giúp đỡ.

- Giúp nhau phát triển, giải quyết những bất cập của nhau.

- Nhanh chóng hoàn thành công việc, đảm bảo tiến độ dự án.

Ví dụ: Các lập trình viên BE thường sẽ không chuyên FE nên đa số sẽ nhờ sự giúp đỡ hay hợp tác từ họ.

8. BẢN THÂN - Các kỹ sư phần mềm phải liên tục trao dồi kinh nghiệm và kỹ năng cũng như thúc đẩy cách tiếp cận đạo đức đối với nghề nghiệp. Luôn nhớ rằng luôn cập nhật sự tiến bộ của lĩnh vực Khoa học Máy tính

8.1 Bản thân của người kỹ sư phải nâng cao kiến thức, trình độ về sự phát triển trong phân tích, đặc tả, thiết kế, phát triển, bảo trì và thử nghiệm phần mềm và các tài liệu liên quan, cùng với việc quản lý quá trình phát triển.

- Nâng cao phát triển bản thân về mọi mặt trong chuyên môn để nhanh chóng hòa nhập với công nghệ mới, giải quyết công việc nhanh chóng, hiệu quả.

- Tạo nên uy tín, thương hiệu cá nhân. Góp phần nhiều cho tập thể.

Ví dụ: Tham gia những khóa học online như F8, W3school, và học thêm các những công nghệ mới thông qua những bài báo khoa học.

8.2 Giúp bản thân phát triển tay nghề để tạo ra phần mềm chất lượng an toàn, đáng tin cậy và hữu ích với chi phí hợp lý và trong thời gian hợp lý.

- Không ngừng học tập, trao dồi kiến thức, kỹ năng của bản thân.

- Nâng cao chất lượng công việc.

Ví dụ: Các kỹ sư làm lâu được gọi là lão làng, có kinh nghiệm cao nên được giao nhiều dự án lớn

8.3 Nâng cao trình độ của họ để tạo ra những bài viết chất lượng, những tài liệu, thông tin hữu ích, chính xác đến mọi người.

- Không chỉ code, kỹ sư cũng phải kỹ năng viết tài liệu để người khác dễ dàng thấu hiểu ý định của mình.

- Nhanh chóng cho người khác thấu hiểu bản thân.

Ví dụ: Khi một kỹ sư được trọng dụng do có năng lực thì những sản phẩm họ tạo ra được đánh giá cao.

8.4 Giúp bản thân hiểu biết hơn về phần mềm và cách mà chúng làm việc cũng như các thông số kỹ thuật ,môi trường hoạt động.

- Kỹ năng độc rất quan trọng vì nhiều dự án thể hiển chiến lược, yêu cần bằng những tài liệu.

- Giúp bạn nắm bắt những thông tin của dự án.

- Trao dồi kỹ năng đọc bằng cách đọc nhiều sách.

Ví dụ: Thời đại thông tin bùng nổ có rất nhiều tài liệu, mã nguồn mở, chỉ cần chúng ta biết cách tiếp thu và sử dụng thì sẽ tiến bộ rất nhanh. Không những thế, hầu hết công ty cần nhân viên biết đọc phần mềm của học, nhằm phát triển, bảo hành chúng.

8.5 Nâng cao kiến ​​thức của bản thân về các tiêu chuẩn liên quan và luật điều chỉnh phần mềm và các tài liệu liên quan mà chúng làm việc.

- Nắm bắt thông tin của công ty, dự án.

- Đảm bảo chất lượng và kết quả công việc.

Ví dụ: Những luật và quy định, chẳng hạn như là quy trình làm việc, nó sẽ được cập nhật liên tục, ta phải luôn nắm bắt để có thể làm việc phù hợp với các tiêu chuẩn đó.

8.6 Nâng cao trình độ chuyên môn, kiến thức học được từ quy tắc này và cách áp dụng nó vào công việc.

- Phải có kỹ năng tốt để đọc tài liệu, thấy hiểu điều luật và áp dụng vào thực tế.

- Tránh những sai sót, và nâng cao chất lượng công việc.

Ví dụ: Viết ứng dụng banking cho ngân, phải biết các đảm bảo áp dụng những kiến thức chuyên môn để tạo ra ứng dụng an toàn tuyệt đối cho thông tin người dùng.

8.7 Người kỹ sư không trực tiếp hoặc gián tiếp có những hành động, lời nói làm tổn thương hay đầu độc suy nghĩ của người khác làm ảnh hưởng đến uy tín nghề nghiệp, triển vọng, danh dự, việc làm.

- Định kiến sẽ làm ảnh hưởng xấu đến quan hệ, công việc của cá nhân và tập thể.

- Nên hòa đồng với mọi người để dễ dàng hơn trong "teamwork".

Ví dụ: Có lời nói làm mất dạnh dự người khác làm người đó bị cô lập trong một công ty

8.8 Không được có hành động xúi giục hay lôi kéo người khác thực hiện bất kỳ hành động nào liên quan đến việc vi phạm quy tắc.

- Không lợi dụng những chức danh ở bên ngoài để áp đặt đồng nghiệp bên trong để trục lợi.

- Làm ảnh hưởng xấu đến uy tín, thương hiệu của cá nhân và công ty.

Ví dụ: Xíu dục đồng nghiệp cùng tham gia đánh cấp thông tin công ty bán ra bên ngoài

8.9 Để trở thành một kỹ sư chuyên nghiệp cần phải nắm rõ được quy tắc này và không được vi phạm các quy đó.

- Niềm đam mê, thời gian, công sức là những yếu tố quan trọng để trở một kỹ sư chuyên nghiệp.

- Ngoài ra, kỹ sư tốt phải tuân thủ đạo đức.

Ví dụ: Có trường hợp tưởng tốt nhưng mà xấu đó là che giấu những thiếu sót của các lập trình viên khác bằng cách viết mã giúp họ và cho PASS coi như là công việc của họ. Không những không giúp họ mà còn làm họ không có thói quen phải tham gia học tập mà chỉ phụ thuộc người khác.

5 ví dụ bạn biết được, hoặc đọc trên báo chí về các trường hợp vi phạm nguyên tắc đạo đức khi phát triển phần mềm

1. Sự kiện cỗ máy Therac-25
Sự kiện cỗ máy Therac-25 gây ra 6 tai nại thảm khốc trong những năm từ 1985 đến 1987 chính là câu chuyện nổi tiếng nhất về việc những dòng code giết người.
Therac-25 là một cỗ máy xạ trị cho bệnh nhân ung thư được sản xuất vào năm 1982. Do sai lầm trong việc code và kiểm thử, máy chiếu phóng xạ quá liều, làm chết 4 người, bị thương 2 người.
Phân tích hành vi: Hành vi đã vi phạm những điều lệ sau (dựa theo điều luật trong IEEE.ACM Code of Ethics):

• Nguyên tắc 4.4: Hành vi của bản không phù hợp và gây tổn thất cho người sử dụng
• Nguyên tắc 6.6: Ảnh hướng đến cộng đồng, ở đây là giết người

2. Sử dụng máy tính của công ty vào mục đích cá nhân
Có rất nhiều công ty, doanh nghiệp đã gặp trường hợp nhân viên sử dụng máy tính của công ty vào mục đích cá nhân để chơi game, xem phim, thậm chí dẫn đến máy tính công ty nhiễm mã độc.

Phân tích hành vi: Hành vi đã vi phạm những điều lệ sau (dựa theo điều luật trong IEEE.ACM Code of Ethics):
Nguyên tắc 2.3: Sử dụng cơ sở vật chất không đúng mục đích, làm tổn hại đến tài nguyên, ngân sách của công ty.
Nguyên tắc 6.8: Không có trách nhiệm đúng đắn với công việc.

3. Lỗi phần mềm dẫn đến một vụ tai nạn máy bay ở Scotland
Năm 1994 ở Scotland, lỗi phần mềm dẫn đến một vụ tai nạn máy bay, giết chết 29 người.

Phân tích hành vi: hành vi đã vi phạm những điều lệ sau (dựa theo điều luật trong IEEE.ACM Code of Ethics):

• Nguyên tắc 4.4: Hành vi của bản không phù hợp và gây tổn thất cho người sử dụng
• Nguyên tắc 6.6: Ảnh hướng đến cộng đồng, ở đây là giết người

4. Ứng dụng rác trên CHPLAY
Theo nguồn tin từ VTV có hơn 35 ứng dụng độc hại từng tồn tại trên kho ứng dụng của các thiết bị Androi, những ứng dụng này thu hút hơn 2 triệu người tải xuống, Theo các chuyên gia bảo mật của Bitdefender, những phần mềm độc hại này có khả năng đánh cắp thông tin cá nhân của người dùng và phát tán quảng cáo trên các thiết bị của nạn nhân. Hơn nữa những quảng cáo này còn liên kết với nhiều ứng dụng độc hại khác, khiến người dùng có khả năng bị mất tiền trong tài khoản hay bị trừ những khoản phí từ các dịch vụ do ứng dụng đăng ký mà họ không hề hay biết.

Phân tích hành vi: hành vi đã vi phạm những điều lệ sau (dựa theo điều luật trong IEEE.ACM Code of Ethics):

• Nguyên tắc 3.12 Không tôn trọng quyền riêng tư của những người bị ảnh hưởng bởi phần mềm
• Nguyên tắc 3.13 Sử dụng thông tin khi chưa được cấp phép, được ủy quyền bởi chủ sở hữu
• Nguyên tắc 4.4 Hành vi không phù hợp gây tổn thất cho và người sử dụng
• Nguyên tắc 6.6 Những quy định trên ứng dụng không phù hợp với lợi ích cộng đồng.

5. Phần mềm của máy bơm thuốc
Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã xác nhận sự liên quan giữa các vấn đề phần mềm của máy bơm thuốc tiêm truyền với hơn 700 ca tử vong và 20 000 ca bị thương nặng từ năm 2005 đến 2009.

Phân tích hành vi: hành vi đã vi phạm những điều lệ sau (dựa theo điều luật trong IEEE.ACM Code of Ethics):

• Nguyên tắc 4.4: Hành vi của bản không phù hợp và gây tổn thất cho người sử dụng
• Nguyên tắc 6.6: Ảnh hướng đến cộng đồng, ở đây là giết người

III KẾT LUẬN

Với nghề lập trình viên, đặc biệt đối với các kỹ sư phầm mền khi công nghệ ngày càng phát triển, đạo đức của ngành nghề này càng phải được chú trọng, yêu cầu càng phải cao, đồng thời cần phổ biến rộng rãi hơn nữa để mọi người hiểu được tầm quan trọng cũng như có nhận thức đúng đắn để tuân thủ.